Bu yazımızda sizlere iş hayatında çok fazla bilinmeyen bir konu olan Denkleştirme Çalışması Hakkında Bilinmesi Gerekenler hakkında bilgi vereceğiz.
Denkleştirme Çalışması Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Çalışma hayatının her anı aynı yoğunlukta devam etmemektedir. Özellikle imalat sektöründe, sipariş üzerine iş yapılan sektörlerde kimi zaman normal iş temposundan daha yüksek bir hız ve verimde çalışma beklenmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu bu konuyu madde 63ʼte öngörmüştür. Bu maddeye göre; en fazla 45 saat olarak düzenlenen haftalık çalışma süresi, yapılacak olan sözleşmelerle haftanın iş günlerine günlük 11 saati aşmamak şartı ile farklı şekillerde dağıtılabilmektedir. Denkleştirme çalışması 2 aylık süre içinde tamamlanmalıdır, toplu iş sözleşmesiyle en fazla 4 aya kadar arttırılabilir. İş sağlığı ve güvenliği açısından bu sürenin daha fazla arttırılması mümkün değildir. Örneğin; bir işyerinde haftanın 6 günü çalışma olduğunu varsayalım. Denkleştirme döneminde günde 11 saatten çalışıp, dört hafta boyunca haftalık 66 saat çalışmayı, diğer dört haftada ise günlük 4 saat çalışarak haftada 24 saatlik çalışmayı öngörelim. İki ayın sonunda ortalama haftalık çalışma süresi 45 olacak ve haftalık çalışılması gereken maksimum süreyi aşmamış olacaklardır.Denkleştirme Çalışmasında Fazla Mesai Ücreti Ödenir mi?
İşyerinde haftalık çalışma süresinin 45 saati aşması halinde bu durum fazla mesai olarak kabul edilir ve yüzde elli zamlı ödenmesi beklenir. Kanunda ise çalışma saatiyle ilgili olarak iki temel kural bulunmaktadır. Bunlardan biri günlük çalışma saatinin en fazla 11 saat olması, diğeri ise gece çalışmasının 7,5 saati aşmaması gerektiğidir. İşveren bu iki kurala her zaman uymakla mükelleftir. Uyulmaması durumunda denkleştirme döneminde olunsa bile fazla mesai ücreti ödemek durumundadır. Denkleştirme uygulanan işyerlerinde haftalık çalışma süresi 45 saati geçse de ortalama haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında kaldığı durumda, denkleştirmeye katılan işçiler fazla mesai ücreti veya serbest zaman kullanılmasını talep edemezler. Fakat haftalık ortalama çalışma süresinin 45 saati aşması durumunda işveren fazla mesai ücreti ödemek durumundadır. Sonuç olarak işveren aşağıdaki şartlar oluştuğunda fazla mesai ücreti ödemez:- Denkleştirme çalışması uygulanacağına dair işçinin yazılı onayı alınmış olması
- En çok 2 aylık sürenin belirlenmiş olması (toplu iş sözleşmesi ile en fazla 4 ay)
- Belirlenen çalışma süresinin dışına çıkılmaması
- Denkleştirme döneminde ortalama haftalık çalışma süresi normal çalışma süresine denk gelmesi.
Denkleştirme Çalışmasında Önemli Ayrıntılar Nelerdir?
- Denkleştirme çalışması işçi ve işverenin karşılıklı ve yazılı olarak anlaşması ile mümkündür. Dolayısıyla işverenin tek taraflı denkleştirme çalışmasına gitme beyanı geçersizdir.
- Belirlenmiş olan denkleştirme süresinin işveren tarafından tek taraflı uzatılması mümkün değilken, işçi ve işverenin her ikisinin ortak kararıyla kısaltılması söz konusu olabilir.
- Belirlenen denkleştirme süresi sabit bir süredir. Bu süre içinde işçinin yıllık izin veya rapor alması denkleştirme süresinin uzamasına etki etmez.
- Denkleştirme çalışması; on sekiz yaşını tamamlamamış işçiler, bir sağlık görevlisi tarafından verilen raporla sağlık durumunun denkleştirme çalışmasına uygun olmadığı kanıtlanan işçiler, hamile, yeni doğum yapmış ve emziren kadın işçiler ve son olarak kısmi süreli sözleşme ile çalışan işçiler için mümkün değildir.
