EYT ile Ayrılan Çalışanların Hakları
EYT ile Ayrılan Çalışanların Hakları isimli yazımızda, Emeklilikte Yaşa Takılan statüsünden faydalanarak işyerlerinden ayrılacak olan çalışanların haklarına dair bilgilendirici bir yazı yer almaktadır.EYT Kapsamında İşten Ayrılacak Çalışanlar
İlk defa uzun vadeli prim başlangıcı 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olup daha sonra kazanılmış hakları elinden alınan ve emeklilikte yaşa takılanlar olarak isimlendirilen sigortalıların emeklilik haklarının geri verileceği kısa zaman önce açıklanmıştır.Öncelikle EYT ile emekli olup işine devam eden çalışanla normal bir şekilde emekli olup işine devam eden çalışan arasında bir fark bulunmamaktadır.
Zira EYT ile emekli olanlarla ile EYT yasası çıkmadan önce emekli olanlar arasında bir fark yoktur.
Kişi ya EYT li olarak emekli olsun ya da normal olarak emekli olsun; kazanacağı haklar aynıdır.
Öncelikle sigortalının emekli olabilmesi için, prim ödeme gün sayısı ve sigorta yılı şartını tamamlaması gerekmektedir. Halihazırda yürürlükte olan emeklilik düzenlemesi ile yaş şartı bulunmakta iken, EYT yasasıyla emekli olacaklardan yaş şartı aranmayacaktır.
Emeklilik şartını sağlayan sigortalı, hali hazırda çalışmıyorsa direkt olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bizzat veya e-devletten YAŞLILIK AYLIĞI başvurusunda bulunabilir. Bu kişilerin şartları uyuyorsa başvurduğu ayı takip eden ayda emekli maaşını (yaşlılık aylığını) almaya başlayacaktır.
Emeklilik şartını sağlayan ancak hali hazırda çalışmaya devam eden sigortalılar emekli olmaları için bazı prosedürleri takip etmesi gerekir.
İşçi Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aldığı emekli olur yazısını işverenine fesih tebliği ile beraber ibraz etmesi gerekir. Buna istinaden işveren işçinin işten çıkışını gerçekleştirir.
İşçi ertesi gün Sosyal Güvenlik Kurumu’na tahsis talep dilekçeyle veya e-devletten YAŞILILIK AYLIĞIna başvurur.
İşçinin emeklilik aylığına başvurabilmesi için MUTLAKA işten çıkışının yapılmış olması gerekir. Halen çalışıyorken yapılan başvurular SGK tarafından reddedilecektir.
Yukarıdaki prosedüre uyan sigortalıların başvurularına istinaden, takip eden ayda emekli maaşını (yaşlılık aylığını) almaya başlayacaktır.
Emekli maaşını almaya başlamasının yanında bu kişilerin iş sözleşmesini feshettiği için de birtakım hakları bulunmaktadır. Bunlar; kıdem tazminatı, bakiye yıllık izin ücreti.
İş Kanunu’na göre emeklilik bir fesih türüdür ve işçi emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirirse kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin kıdem tazminatını SGK değil, işveren öder.
Kıdem tazminatı fesih tarihinde peşin olarak banka aracılığıyla ödenmesi gerekir.
Kıdem tazminatına hak kazanmanın bir koşulu da işverenin aynı veya farklı işyerlerinde 1 sene veya üstü çalışmış olma şartıdır.
Kıdem tazminatı giydirilmiş brüt ücret (temel ücret + sürekli sağlanan sosyal haklar) üzerinden hesaplanmakta olup, her 1 hizmet yılı için 30 günlük ücret ödenmektedir. 1 seneden az süreler için oran hesabı yapılır.
Kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi kesilmektedir.
İş sözleşmesinin feshinin bir sonucu da yıllık izin ücretidir. İşçinin hak edip kullanmadığı yıllık izin hakkı bulunuyorsa, fesihle beraber bakiye yıllık izin ücretine hak kazanacaktır.
Yıllık izin ücreti çıplak brüt ücret (temel ücret) ve işçinin fesih tarihinde kalan yıllık izni üzerinden hesaplanır.
Yıllık izin ücreti, ücret niteliğinde olduğundan SGK primi, gelir ve damga vergisi kesilerek çalışana ödenir.
Kıdem tazminatı ve yıllık izin ücretinin zamanaşımı süresi 5 yıl olup, bu süre zarfında alacak davası yoluyla tüm tutarı (hiç ödenmediyse) veya fark tutarı (eksik ödendiyse) talep edilebilir.
Emeklilik nedeniyle fesih, ihbarlı bir fesih türü olmadığından ihbar süresi ve ihbar tazminatı gündeme gelmez.
Emeklilik feshi işçinin derhal feshi olduğundan işçinin işe iade davası açması, işe başlatmama tazminatı, boşta geçen süre ücreti talep etme hakkı bulunmamaktadır.
